Najczęstsze problemy skórne u niemowląt

Okres niemowlęcy, czyli pierwsze 12 miesięcy życia dziecka, to czas, w którym maluszek rozwija się bardzo intensywnie. W tym czasie oprócz zmian zauważalnych gołym okiem zachodzą także zmiany niewidoczne, dotyczące m.in. budowy skóry.

W pierwszym roku skóra niemowląt jest mniej elastyczna, cieńsza, delikatniejsza i bardziej podatna na infekcje oraz podrażnienia. W tym czasie kształtuje się jej odpowiednia bariera. Na razie maluch szybciej przegrzewa się i wychładza, a jego skóra wchłania większą ilość aplikowanych leków i kosmetyków. U większości niemowląt pojawiają się przejściowe problemy skórne, które często wynikają z fizjologicznych zmian.

Grudki, krostki, wysypka

U prawie połowy noworodków po urodzeniu pojawiają się prosaki, czyli niewielkie (około 1–2 mm), białe lub żółte twarde grudki na nosie, podbródku, policzkach, a czasami na tułowiu. Przyczyną ich powstawania jest zaczopowanie gruczołów łojowych. Grudki nie swędzą i nie bolą, znikają po kilku tygodniach. Na twarzy w pierwszych dniach po porodzie mogą się też pojawić zaskórniki i wykwity w postaci grudek lub zapalnych krost, które są charakterystyczne dla trądziku noworodkowego. Odpowiedzialne za niego są hormony matki wpływające na gruczoły łojowe. Trądzik noworodkowy dotyczy ok. 20% niemowląt i zazwyczaj ustępuje w ciągu 1–3 miesięcy.

Swędzące, czerwone lub różowe krostki w różnych miejscach na ciele, często występujące w skupiskach, są charakterystyczne dla alergii skórnej. Może ona być wywołana pokarmem, lekami, środkami chemicznymi (np. proszek, płyn do prania i płukania), produktami do pielęgnacji ciała, alergenami występującymi wokół (np. kurz, pyłki, grzyby, roztocza). Wtedy najważniejsze jest wyeliminowanie z diety lub z otoczenia czynnika wywołującego alergię.
Częstym problemem skórnym niemowląt jest potówka, która wynika z przegrzewania malca. W wyniku wysokiej temperatury otoczenia oraz zbyt grubego i ciasnego ubrania niewykształcone jeszcze w pełni gruczoły potowe pracują intensywniej niż zwykle. Pot zatyka pory w skórze i tworzą się bardzo drobne, różowe lub czerwone krostki o charakterystycznej lokalizacji (szyja, kark, okolice pach, pośladki, plecy, klatka piersiowa, fałdy skórne). Sposobem na uniknięcie potówki jest ubieranie niemowlęcia odpowiednio do temperatury otoczenia, w niezbyt ciasną odzież z naturalnych, „oddychających” tkanin.

Okolica okołopieluszkowa

Pieluszkowe zapalenie skóry (PZS) najczęściej pojawia się między 7. a 12. miesiącem życia. Początkowo na skórze pojawia się świadczące o odparzeniach zaczerwienienie (rumień) w okolicach intymnych, wokół odbytu, na pośladkach, w pachwinach. Z czasem niewielkie odparzenia mogą przejść w PZS: zmiany zapalne powiększają się, są bardziej zaczerwienione, mogą obejmować też podbrzusze i górną część ud. Podrażniona skóra jest wrażliwa na dotyk, a dziecko może być niespokojne i płaczliwe, ponieważ zmiany często pieką i bolą.

Ważna jest profilaktyka. Powstawaniu PZS sprzyja wilgoć, wysoka temperatura, brak dostępu powietrza, zbyt rzadka wymiana pieluchy (kał i mocz działają drażniąco) i niedokładne oczyszczanie okolicy okołopieluszkowej. Wprowadzenie kilku zasad pozwoli zapobiec PZS. Pielucha powinna być wymieniana często, a okolica okołopieluszkowa wietrzona (maluch powinien spędzać kilka minut w ciągu dnia bez pieluchy). Podczas każdej zmiany pieluchy skórę należy starannie oczyścić wodą z olejkiem do kąpieli oraz dokładnie osuszyć. Lepiej unikać wilgotnych chusteczek, które często nasączone są alkoholem lub środkami perfumującymi. Ważne, aby na skórze nie pozostały resztki kału i moczu oraz by skóra nie była wilgotna podczas zakładania nowej pieluchy. Zaleca się także stosowanie kremów barierowych z tlenkiem cynku przy każdej zmianie pieluchy. Kremy te tworzą na skórze warstwę ochronną, działają łagodząco i osuszająco na już powstałe podrażnienia oraz zabezpieczają przed infekcjami bakteryjnymi.

Główka pod obserwacją

Ciemieniucha jest powszechna wśród niemowląt – pojawia się zazwyczaj w pierwszych tygodniach i miesiącach życia. Są to zmiany na skórze głowy w okolicy ciemiączka w postaci żółtych lub lekko brązowych, tłustych łusek. Ciemieniucha nie jest spowodowana niewłaściwą pielęgnacją czy brakiem higieny, tylko jest naturalnym procesem związanym z nadreaktywnością niedojrzałych jeszcze gruczołów łojowych, które w pierwszych miesiącach pracują bardzo intensywnie. Metodą na pozbycie się ciemieniuchy jest stosowanie delikatnych dla skóry olejków, które natłuszczają, nawilżają, odżywiają oraz zmiękczają naskórek. Ułatwia to odwarstwianie naskórka, co umożliwia łatwe usunięcie łusek za pomocą miękkiej szczoteczki dla niemowląt.

AZS rozpoczyna się w niemowlęctwie

Atopowe zapalenie skóry to choroba o podłożu alergicznym, która bardzo często rozpoznawana jest w 1. roku życia. Charakterystycznymi objawami są uporczywy świąd oraz sucha, zaczerwieniona i podrażniona skóra, która z czasem może się złuszczać i tworzyć strupy. U niemowląt zmiany najczęściej pojawiają się na twarzy, owłosionej skórze głowy, kończynach i tułowiu. Z powodu świądu chorobie towarzyszy rozdrażnienie, niepokój, pobudzenie, a nawet bezsenność. Zmiany skórne nasilają się w kontakcie z alergenami, które mogą być zarówno w pożywieniu, jak i środowisku. Oprócz możliwie jak największego ograniczenia kontaktu z alergenem bardzo ważna jest właściwa pielęgnacja niemowląt z AZS. Podstawą codziennej pielęgnacji są łagodne olejki do kąpieli oraz kremy nawilżające zawierające emolienty, które natłuszczają przesuszoną skórę, łagodzą świąd, tworzą na jej powierzchni warstwę zabezpieczającą przed utratą wody, a także wygładzają i nadają uczucie miękkości. Ich skład powinien być prosty, pozbawiony substancji drażniących, jak parabeny i inne konserwanty, barwniki, substancje zapachowe.

Większość zmian, jakie pojawiają się w okresie niemowlęcym, jest niegroźna i z czasem ustępuje samoistnie. Jeśli jednak u malucha pomimo odpowiedniej pielęgnacji zmiany nie ustępują, nasilają się lub pojawiają się niepokojące symptomy, są to przesłanki, aby niemowlę zbadał lekarz pediatra.

Tekst: mgr farm. Ewa Wiełowicz, Farmina sp. z o.o., www.farmina.pl

Zdjęcie: Chroma Stock