O kangurowaniu – Najważniejsza chwila w życiu maluszka

O kontakcie „skóra do skóry” (ang. skin-to-skin), kangurowaniu słyszeli chyba wszyscy, którzy wkrótce mają powitać na świecie swoje pierwsze dziecko. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) i UNICEF zalecają, aby kontakt skóra do skóry dziecka i matki nastąpił w ciągu zaledwie pięciu minut po porodzie, a najlepiej natychmiast po narodzinach jeszcze przed przecięciem pępowiny.

Ocena w skali Apgar, wstępne badanie i odpępnienie powinno odbywać na brzuchu/klatce piersiowej matki. Wszystkie procedury, które nie ratują życia i zdrowia powinny być odłożone do zakończenia pierwszego kontaktu (ważenie i mierzenie). Przebywanie dziecka na klatce piersiowej mamy przez minimum dwie godziny zapewnia nam Standard Organizacyjny Opieki Okołoporodowej i żadne niemedyczne okoliczności nie powinny mu przeszkodzić. Tylko zagrożenie życia dziecka lub matki jest przeciwskazaniem do kangurowania, ale jeśli dziecko jest zdrowe a mama wymaga leczenia, kangurowanie może być prowadzone przez tatę. Przy dostępnym wsparciu kangurowanie powinno być kontynuowane przez cały czas, gdy tylko potrzebują tego i rodzice, i maluch. Kontakt skóra do skóry nie musi zakończyć się ssaniem piersi, więc ze względu na inne korzyści powinien być możliwy również w tych przypadkach, kiedy mama nie chce lub nie może karmić piersią.

Pozycja kangura

Głównym elementem tej metody jest zapewnienie bezpośredniego kontaktu między noworodkiem a jednym z rodziców. Z punktu widzenia rodzącego się malucha najlepszą sytuacją jest możliwość przejścia z macicy w ramiona rodziców, gdzie słyszy nadal bicie serca, czuje ciepło i czuje się bezpiecznie. W ten sposób zmniejsza się jego stres związany z porodem.

Preferowaną pozycją noworodka jest pozycja kangura, czyli pionowa lub półpionowa na klatce piersiowej mamy w okolicy jej piersi bądź na klatce piersiowej taty. Główka jest wyprostowana i zwrócona w bok (nie należy przesadnie jej odchylać bądź przyginać do klatki piersiowej). Należy zabezpieczyć drożność górnych dróg oddechowych przez odpowiednie jej ułożenie. Dziecko powinno przylegać częścią swojego ciała do skóry rodzica i przebywać pod jego ubraniem. Dla zabezpieczenia przed utratą ciepła maluch może mieć założoną czapeczkę oraz pieluszkę bądź zostać przykryte kocykiem. Dzieci ułożone na klatce piersiowej mamy zachowują się w określony sposób – szukają i przesuwają się w kierunku piersi, dlatego w czasie stosowania tej metody warto przystawić do niej malucha, a dzięki temu prawidłowo rozpocząć karmienie naturalne.

Wcześniaki

Kontakt między matką a dzieckiem, zwłaszcza w początkowym okresie życia ma korzystny wpływ na nowonarodzone dzieci a w szczególności te urodzone przedwcześnie.

W przypadku noworodków urodzonych przedwcześnie, z niską masą urodzeniową lub niestabilnych zaleca się tzw. kangurowanie przerywane, czyli powtarzający krótki kontakt z dzieckiem przedłużany stopniowo, aż do osiągnięcia kangurowania ciągłego. Z badań naukowych wynika, że „kangurowane” wcześniaki wykazują lepszy stan ogólny, lepszą termoregulację, prawidłowe oddychanie, mają lepsze wskaźniki utlenowania krwi, rzadziej miewają bezdechy i bradykardię, szybciej przybierają na wadze i co za tym idzie – szybciej opuszczają szpital. Celem wykorzystania tej metody nie jest jednak tylko poprawa stanu noworodka, ale również wsparcie młodej mamy, rodziców oraz pomoc w rozwijaniu umiejętności opieki dzieckiem.

Cięcie cesarskie

Po porodzie naturalnym maluch zazwyczaj od razu trafia na klatkę piersiową mamy bądź jeśli mama musi zostać pod ścisłą opieką lekarzy kontakt skóra do skóry powinien przeprowadzić tata.

Przy cięciu cesarskim kangurowanie z mamą nie jest możliwe do czasu, aż nie zostanie zakończona operacja oraz mama nie zostanie przekazana na sale pooperacyjną. Zgodnie z zaleceniami WHO, po cięciu cesarskim kontakt „skóra do skóry” należy rozpocząć najwcześniej, jak to możliwe, optymalnie przed upływem dwóch godzin od porodu. W takim przypadku kontakt skóra do skóry powinien mieć możliwość przeprowadzać tata malucha w specjalnie przygotowanym do tego miejscu na oddziale neonatologicznym. Po zakończeniu operacji kangurowanie było kontynuowane przez mamę.

W czasie pandemii

W przypadku pandemii Covid-19 nie było możliwości kangurowania przez osobę towarzyszącą przy porodzie, co więcej takiej osoby przy porodzie być nie mogło. Znam sytuację, gdy mamy widziały maluchy dopiero po kilku godzinach od zabiegu, a tatusiowie po wypisie ze szpitala. Ta sytuacja na szczęście zmienia się, a kangurowanie przez osoby towarzyszące przy porodzie wraca na szpitalne oddziały. Pamiętajcie jednak, że jeśli kontakt ten nie zostanie nam zapewniony w szpitalu powinien być tym bardziej zapewniany w warunkach domowych po wypisie ze szpitala. Kontakt skóra do skóry nie jest jedynie metodą przeprowadzaną w szpitalach, może mieć również miejsce za każdym razem, gdy dziecko potrzebuje pocieszenia lub uspokojenia. Dziecko czuje się bezpiecznie w ramionach rodzica, dokładnie tak jak w czasie ciąży. Czuje bliskość, ciepło, słyszy bicie serca rodzica. Często na wizytach patronażowych tłumaczę rodzicom jak ogromną potrzebę bliskości ma noworodek i jak bardzo boi się otoczenia w którym się teraz znalazł – to dzięki miłości i bliskości z rodzicami można powiedzieć, że „stawia swoje pierwsze kroki” po tej stronie brzuszka.

Kangurowanie oczywiście wzmacnia więź między matką a dzieckiem, pozwalając nawiązać relację z dzieckiem i stać się coraz bardziej pewnym w procesach opieki nad nim.

Dzięki możliwości kangurowania dziecka przez tatę, promuje się jego rolę w delikatnej opiece nad noworodkiem. Rodzice ponadto szybciej i precyzyjniej odbierają sygnały płynące ze strony noworodka, dzięki temu maluch czuje się bezpiecznie – jest potrzeba, rodzice reagują – maluch czuje się bezpieczniej. Widzę, że dzięki tej niesamowitej bliskości rodzice stają się coraz bardziej pewni w swojej nowej roli i w kwestii opieki nad nowonarodzonym dzieckiem. Tak jak pisałam w swoim ostatnim artykule dla Dobrej Mamy w temacie chustonoszenia – kochajcie się, przytulajcie, noście. To piękny czas bliskości, a musicie pamiętać, że ten czas bardzo szybko ucieka i trzeba go maksymalnie wykorzystać.

zdj. otwierające medbest