Tata na urlopie, czyli prawa przysługujące ojcu

Współczesny tato to coraz częściej tato zaangażowany, obecny, towarzyszący mamie w większości aspektów związanych z opieką, pielęgnacją i wychowaniem maluszka. Nie jest pomijany czy odsuwany na boczny tor. Coraz częściej sprawuje opiekę nad dzieckiem, umożliwiając tym samym mamie powrót do zawodowej aktywności.

Rosnące zaangażowanie ojców to efekt zmieniającej się mentalności, poglądów i przyzwyczajeń, ale też zmian w prawie, które umożliwiają tatom w większym stopniu zaangażowanie się w wychowanie potomka. Jakie prawa ma więc współczesny ojciec? Dysponuje przede wszystkim prawem do kilku urlopów, dzięki którym może spędzić czas z maluchem, jednocześnie nie zaniedbując, lub nie tracąc pracy zawodowej.

Urlop okolicznościowy

Przysługuje każdemu tacie pracownikowi z racji urodzenia się dziecka. Urlop ten pozwoli tacie nie tylko zarejestrować pociechę we właściwym urzędzie stanu cywilnego i załatwić wszystkie inne formalności związane z narodzinami dziecka, ale umożliwi też zorganizowanie wiele innych rzeczy, jak chociażby przygotowanie domu na przyjście maleństwa. Jego wymiar to dwa dni robocze i za ów okres tato zachowuje prawo do pełnego wynagrodzenia.

Urlop ojcowski

To stosunkowo świeże rozwiązanie, z jakiego ustawodawca pozwala obecnie korzystać ojcom. W jego ramach każdy ojciec może otrzymać 14 dni, łącznie z dniami wolnymi ustawowo od pracy i świętami, na spędzenie czasu ze swoją pociechą. Istotne jest, by ojciec pracownik złożył stosowny wniosek do pracodawcy na 7 dni przed planowanym dniem, w którym chce zacząć ów urlop, i by pamiętał, iż może go wykorzystać w okresie do roku od urodzenia się dziecka. Sam wniosek, by został rozpoznany pozytywnie, powinien zawierać poza prośbą o ów urlop skrócony odpis aktu urodzenia dziecka. W praktyce winna wystarczyć kserokopia, jeżeli dany pracownik już uprzednio po urodzeniu dziecka korzystał z urlopu okolicznościowego u tego samego pracodawcy.

Urlop „tacierzyński”

Formalnie nie ma takiego sformułowania ustawodawcy, a chodzi tu o nic innego, jak o znany powszechnie urlop macierzyński, z jakiego korzystają matki, a z którego obecnie mogą skorzystać także ojcowie (w określonym wymiarze).
Matka dziecka ma prawo do urlopu macierzyńskiego w wymiarze 20 tygodni w przypadku gdy urodziła jedno dziecko, lub 31 tygodni, gdy urodziła dwoje lub więcej dzieci w trakcie jednego porodu, oraz do tzw. dodatkowego urlopu macierzyńskiego w wymiarze 6 tygodni i odpowiednio więcej, tj. 8 tygodni, gdy urodziła więcej dzieci (zobacz art. 180 oraz 182 1 kodeksu pracy).
Ile z tych tygodni może wykorzystać tato dziecka? Ojciec może skorzystać z urlopu macierzyńskiego („tacierzyńskiego”), ale dopiero po wykorzystaniu przez matkę minimum 14 tygodni podstawowego urlopu macierzyńskiego. Wtedy to może przejąć opiekę nad maluchem i sprawować ją do końca urlopu macierzyńskiego. Tato może również wykorzystać dodatkowy urlop macierzyński w wymiarze 6 lub 8 tygodni (w zależności od liczby urodzonych dzieci). Może go wykorzystać w całości, nie musząc dzielić się nim z matką dziecka.

Urlop rodzicielski

To urlop w wymiarze 26 tygodni, z którego rodzic może skorzystać jedynie po wykorzystaniu w pełni podstawowego urlopu macierzyńskiego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego. Ojciec dziecka może wykorzystać go w całości lub podzielić się nim z mamą malucha – w takim wypadku oboje rodzice mogą korzystać ze wspomnianego urlopu wspólnie, w tym samym czasie, każde po 13 tygodni.

Urlop wychowawczy

Ojciec dziecka ma również prawo do urlopu wychowawczego. Urlop ten przysługuje mu w wymiarze 36 miesięcy i może być wykorzystany do ukończenia przez dziecko 5. roku życia w pięciu odpowiadających mu częściach (wymiarach) czasowych. W przypadku gdy nasze dziecko z powodu stanu zdrowia ma wydane orzeczenie o niepełnosprawności, mamy prawo do dodatkowych 36 miesięcy urlopu wychowawczego do ukończenia przez nie 18. roku życia.

9 miesiecy na urlopie

Reasumując, przy scenariuszu zakładającym, że prym w wychowaniu i opiece nad dzieckiem w pierwszym roku jego życia wiedzie ojciec dziecka, może on spędzić łącznie ponad 9 miesięcy, opiekując się maluchem (6 tygodni urlopu macierzyńskiego podstawowego, 6 tygodni dodatkowego urlopu macierzyńskiego i 26 tygodni urlopu rodzicielskiego). Oczywiście przez cały ten okres wychowujący dziecko tata zachowuje prawo do zasiłku w wymiarach ustalonych przez ustawodawcę.

Tekst: adwokat Marta Bartoń z Kancelarii Adwokackiej „Kancelaria24” z siedzibą w Rzeszowie