Sepsa – jak można się przed nią ochronić?

Co pewien czas media donoszą o kolejnym przypadku sepsy i związanymi z nią dramatycznymi konsekwencjami. Czym jest sepsa? Jakie są jej objawy i skutki? Co wspólnego z sepsą mają meningokoki? 13. września będziemy obchodzić Światowy Dzień Sepsy. To dobra okazja, by dowiedzieć się więcej na ten temat i poznać metody profilaktyki.

Sepsa – co o niej wiemy?

Posocznica, nazywana też sepsą, nie jest chorobą, tylko zespołem objawów organizmu pojawiających się w odpowiedzi na zakażenie. Jest to nadmierna reakcja układu odpornościowego człowieka, która może pojawić się w wyniku zakażenia krwi różnorodnymi gatunkami bakterii, grzybów, a nawet wirusów.1 Ponieważ sepsa jest zespołem objawów, nie można się nią zakazić. Zakazić można się natomiast bakteriami lub innymi drobnoustrojami, które w pewnych warunkach i u pewnych osób mogą wywołać infekcję, prowadzącą do sepsy.1 Chociaż dokładne dane nie są znane, eksperci są zdania, że sepsa jest wiodącą przyczyną zgonów i poważnych zachorowań na całym świecie.2 Pacjenci, którzy przeżyją sepsę, często borykają się z długotrwałymi problemami fizycznymi, psychicznymi i poznawczymi.2

Sepsa w liczbach

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) podkreśla, że na całym świecie aż 7 proc. zgonów wśród małych dzieci jest spowodowanych sepsą.3 Jedną z przyczyn jej rozwoju mogą być zakażenia powodowane przez pneumokoki i meningokoki.1 Sepsa to wciąż aktualne wyzwanie zdrowotne: specjaliści z Krajowego Ośrodka Referencyjnego ds. Diagnostyki Zakażeń Ośrodkowego Układu Nerwowego zauważyli, że w ostatnich latach zwiększyła się liczba notowanych przypadków inwazyjnych zakażeń bakteryjnych, w tym sepsy, zwłaszcza tej powodowanej przez meningokoki.1 Eksperci z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny (NIZP-PZH) poinformowali, że aż 63 proc. wszystkich przypadków zakażenia meningokokami w 2015 roku zakończyło się sepsą.4 Z tych samych danych wynika, że w 2015 r. w Polsce zanotowano 952 przypadki zachorowań na sepsę. Ok. 15 proc. z nich stanowiły zakażenia wywołane przez meningokoki. Pozostałe zakażenia wywołane zostały przez: pneumokoki (ok. 68 proc.), salmonellę (ok. 14 proc.) i H. influenzae (ok. 4 proc.).4

Co powinniśmy wiedzieć o meningokokach?

Meningokoki to bakterie, które powodują inwazyjną chorobę meningokokową, przebiegającą jako sepsa lub zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.5 Spośród 5 rodzajów meningokoków wywołujących zachorowania na świecie, w Polsce i w Europie dominują meningokoki serogrupy B i C.5,6 Wywołują one większość, bo ponad 90 proc. zachorowań.11.12 Inwazyjna choroba meningokokowa szczególnie zagraża najmłodszym dzieciom – 8 na 10 przypadków IChM u dzieci w 1. roku życia jest wywoływana przez serogrupę B.5 Dziecko może się zakazić meningokokami w wyniku kontaktu z bezobjawowym nosicielem tych mikrobów, rzadziej z osobą chorą. Zakażenie przenosi się drogą kropelkową i poprzez bliski, bezpośredni kontakt z wydzieliną z górnych dróg oddechowych nosiciela lub chorego.5 Możliwe objawy IChM, na które szczególnie warto zwrócić uwagę to: gorączka, zmęczenie, wymioty, zimne dłonie i stopy, zimne dreszcze, silne bóle mięśni, stawów, klatki piersiowej i jamy brzusznej, szybki oddech, biegunka7. Mimo intensywnego leczenia szpitalnego, IChM może pozostawić trwałe następstwa, takie jak np. niedosłuch, uszkodzenia mózgu, czy amputacje kończyn.7 Inwazyjna choroba meningokokowa budzi respekt u każdego, kto miał do czynienia z chorym dotkniętym tym zakażeniem.8 Ważne, by wiedzieć i pamiętać, że przyczyną sepsy mogą być właśnie meningokoki. Nie jest to wiedza powszechna – według badań Millward Brown, jedynie 13 proc. badanych mam wymieniło sepsę jako możliwą konsekwencję zakażenia meningokokowego.9

Jak wyprzedzić meningokoki i sepsę?

Sepsa jest bardzo poważnym stanem, jednak niska świadomość rodziców na temat posocznicy oraz meningokoków, które mogą być jedną z jej przyczyn, powodują, że stosunkowo niewiele mam decyduje się na wykonanie szczepienia.9 Badania przeprowadzone przez Millward Brown pokazały, że zalewie 1 na 100 mam uczestniczących w badaniu zaszczepiła swoje pociechy przeciwko meningokokom.9 Dzieje się tak dlatego, że mamy dysponują ograniczoną wiedzą na temat zakażenia meningokokowego – badania pokazały, że tylko 20 proc. badanych mam wie, czym jest zakażenie meningokokowe, a niespełna połowa z nich zna jego objawy
i konsekwencje.9 Co ważne, ochrona przeciwko zakażeniom meningokokowym jest możliwa.5 Dostępne są szczepienia przeciwko meningokokom, w tym przeciwko serogrupie B5, która występuje najczęściej w naszym regionie geograficznym.8 W Polsce szczepienia przeciwko meningokokom należą do grupy szczepień zalecanych, czyli płatnych.5,10 Warto wiedzieć, że szczepić można dzieci już po ukończeniu 2. miesiąca życia.5
Więcej informacji o zakażeniach meningokokowych znajdziesz pod adresem www.wyprzedzmeningokoki.pl.