3xP, czyli połóg, pomoc i położna

Połóg jest czasem, kiedy organizm kobiety dochodzi do siebie. To rekonwalescencja, która potrzebna jest zarówno po porodzie siłami natury jak i po cięciu cesarskim. Dobrze, żeby kobiety zdawały sobie sprawę, że w tym wyjątkowym czasie mogą liczyć na wsparcie położnych. I to szczególnie te kobiety, które debiutują w roli mamy.

Ważny pierwszy kontakt

W obowiązujących standardach opieki okołoporodowej kładzie się duży nacisk na to, żeby bezpośrednio po porodzie zapewnić dziecku nieprzerwany i niczym niezakłócany kontakt z matką. To tak zwany kontakt skóra do skóry i najczęściej trwa on około dwóch godzin. Dla maluszka, taka forma bliskości jest pierwszym krokiem w adaptacji do zupełnie nowego świata i nowego życia pozamacicznego. Kontakt ten prowadzi bezpośrednio do inicjacji karmienia piersią, co od lat uważane jest za złoty standard. Dobrze wiedzieć, że pierwszy dłuższy kontakt matki i dziecka nie powinien być przerywany badaniami lekarskimi czy chęcią oceny w punktacji skali Apgar. Wyjątkiem są sytuacje, w których stan matki lub dziecka po porodzie wymaga interwencji personelu medycznego i to wtedy ona staje się priorytetem.

Otoczeni opieką

Dla świeżo upieczonej matki i nowonarodzonego dziecka, w pieszych momentach po porodzie, położna powinna być dużym wsparciem. To ona powinna zadbać, żeby już na sali porodowej panowała dobra atmosfera. Żeby ograniczone były w niej silne bodźce w postaci silnych świateł i zbyt głośnych dźwięków, które mogą skutecznie przeszkadzać w budowaniu silnej, ale spokojnej więzi dziecka z matką. Na liście zadań położnej jest też dbałość o to, żeby noworodek się nie wyziębił. Matki mogą liczyć na pomoc w dokładnym osuszeniu skóry i pomocy w przytuleniu właśnie w kontakcie skóra do skóry.

Standard opieki traktuje też o zakładaniu opasek identyfikacyjnych na rączkę dziecka jeszcze przed odpępnieniem, ale po odczytaniu i potwierdzeniu przez matkę danych zapisanych na opasce. Zaciśnięcie pępowiny powinno nastąpić po ustaniu tętnienia, ale nie wcześniej niż po jednej minucie od urodzenia dziecka. W tym czasie też położna powinna bacznie obserwować matkę i dziecko oraz udzielać porad słownych dotyczących karmienia piersią, ale ominąć jakiekolwiek manipulacje piersi matki czy też główki dziecka. Kiedyś standard i praktyki były inne, a zadaniem położnej było przystawianie dziecka do piersi matki. Teraz kluczowe jest jednak edukowanie matek, a także ich rodzin, które ma pomagać w powodzeniu karmienia piersią.

Moc laktacji

To, na co warto też zwrócić uwagę, to że położna powinna wspierać matkę w utrzymaniu laktacji, uczyć i instruować w zakresie karmienia piersią. Nie powinna natomiast podawać noworodkom karmionym piersią innych płynów niż mleko matki z wyjątkiem szczególnych przypadków. Zgodnie z najnowszym standardem, personel medyczny powinien aktualizować swoją wiedzę w zakresie laktacji, aby umiejętnie przekazywać wiedzę swoim pacjentkom i ich rodzinom.

W okresie wczesnego połogu niezwykle ważna jest pewna czujność położnej, która bardzo szybko pozwala wychwytywać możliwość wystąpienia powikłań połogowych. Pacjentki po porodzie naturalnym są wypisywane do domu zwykle w drugiej lub trzeciej dobie po porodzie. A po cięciu cesarskim w czwartej lub piątej, dlatego też przed opuszczeniem szpitala położna powinna znaleźć czas, żeby zaznajomić pacjentkę z ewentualnymi objawami, których nie można bagatelizować. Młode mamy pytają często o krwawienie po porodzie. W ramach edukacji połogowej dobrze je wtedy uspokoić i wytłumaczyć, że krwawienie może występować właściwie przez cały okres trwania połogu.

Jak dbać o emocje

Innym ważnym tematem, o który pytają matki są wahania i zaburzenia nastroju. Naszym zadaniem jako położnych, realizowanym zgodnie z najnowszym standardem opieki okołoporodowej, jest wyjątkowa dbałość i poprawa stanu zdrowia psychicznego kobiet po porodzie. Standard zakłada trzykrotną ocenę ryzyka i nasilenia objawów depresji u kobiet w okresie okołoporodowym, w tym dwie w czasie ciąży (w 11-14 tygodniu ciąży i w 33-37 tygodniu ciąży) oraz jedną w miejscu zamieszkania lub pobytu matki z dzieckiem.

Wizyta położnej w domu

Położna podstawowej opieki zdrowotnej wykonująca wizyty patronażowe w trakcie połogu odpowiada za obserwację i ocenę stanu zdrowia młodej mamy i noworodka. Jej zadaniem jest także ocena relacji, jakie panują w domu. Czy opieka rodziny nad dzieckiem jest wydolna. Młodzi rodzice mogą też liczyć na pomoc i instruktaż w zakresie czynności higienicznych u noworodka, w tym kąpieli i pielęgnowania skóry oraz kikuta pępowinowego. Położna udziela też porad związanych z laktacją, ocenia technikę karmienia piersią, umiejętność ssania i skuteczność karmienia oraz pomaga rozwiązywać trudności związane z laktacją. Warto wiedzieć, że położna ma obowiązek poinformować matkę o obowiązku zgłaszania się z dzieckiem na szczepienia ochronne oraz wizyty lekarskie u położnika. W przypadku wystąpienia problemów zdrowotnych u matki lub dziecka położna, która stwierdzi, że pomoc przekracza jej kompetencje, położna powinna poinformować o potrzebie interwencji lekarza.

zdj. otwierające chroma stock

Alina Jedlińska
laureatka jednej z edycji
konkursu „Położna na medal”