Jak dbać o zęby w ciąży?

Jest wiele mitów związanych z dbaniem o zęby w ciąży. Czy w tym czasie można leczyć się u dentysty? Czy można leczyć się ortodontycznie? Otóż leczenie stomatologiczne w ciąży jest możliwe i często wskazane. Nie każda mama jest świadoma, że to właśnie jej flora bakteryjna jest także pierwszą florą bakteryjną dziecka. Dlatego bardzo ważne jest, aby dbać o zęby w ciąży i nie przekazać swojemu maluchowi bakterii chorobotwórczych. Jak dokładnie leczyć i dbać o zęby w ciąży tłumaczy specjalistka warszawskiego Centrum Medycyny Estetycznej Triclinium – ortodonta dr Kamila Wasiluk.

Ryzyka chorób zębów i dziąseł oraz powikłania w czasie ciąży

Wbrew powszechnym mitom, bagatelizowanie próchnicy, chorób dziąseł i przyzębia, może być bardzo niebezpieczne dla zdrowia ciąży i mającego się urodzić dziecka. U kobiet ciężarnych zmienia się ich profil hormonalny, który może źle oddziaływać na stan dziąseł. Będąc w ciąży należy szczególnie o nie dbać. To hormony ciążowe sprawiają, że dziąsła stają się rozpulchnione, częściej krwawią, a nawet bolą.

Badania Europejskiej Federacji Periodontologicznej dowiodły, że istnieje ścisłe powiązanie między zapaleniem dziąseł i przyzębia, a występowaniem powikłań w czasie ciąży w postaci: niskiej wagi urodzeniowej dziecka, przedwczesnym porodem, wystąpieniem stanu przedrzucawkowego – objawiającego się nadciśnieniem tętniczym, obecnością białka w moczu (inaczej białomoczem, proteinurią lub zespołem nerczycowym), jak również obrzękami kończyn i twarzy i pojawieniem się cukrzycy ciążowej. – Oczywiście nie każda kobieta w ciąży będzie miała zapalenie dziąseł i nie u każdej będą musiały wystąpić powikłania z tym związane. Ale namawiam wszystkie kobiety w ciąży do regularnych kontroli stomatologicznych i dokładnej higieny jamy ustnej, aby uniknąć niepotrzebnego stresu związanego z powikłaniami w czasie ciąży – tłumaczy dr Kamila Wasiluk specjalista z warszawskiego Centrum Medycyny Estetycznej Triclinium i autorka bloga Mama Otodonta.

W czasie ciąży zwiększa się również ryzyko pojawienia próchnicy, mitem jest jednak to, że wtedy „zęby słabną”. Chodzi tu raczej o zmianę zachowań żywieniowych ciężarnej, często związanych z zaburzeniami ze strony układu pokarmowego: mdłościami, wymiotami, zgagą czy zachciankami na słodycze. Pojawiają się też zmiany w ilości wydzielanej śliny połączone często z zaniedbaniami profilaktycznymi. Senność i zmęczenie sprawiają, że kobiecie zdarza się nie umyć zębów, bo jest już tak wyczerpana. To szczegóły, ale w dłuższej perspektywie prowadzą do zwiększenia ilości bakterii próchnicotwórczych w jamie ustnej – stąd większe ryzyko pojawienia się próchnicy podczas ciąży.

Mama jest głównym źródłem flory bakteryjnej dziecka

Dr Kamila Wasiluk podkreśla, że matka jest pierwszym źródłem flory bakteryjnej, która kolonizuje się w jamie ustnej płodu. – Jeśli ciężarna będzie miała próchnicę i stany zapalne, również swojemu dziecku szybko przekaże bakterie chorobotwórcze. A im wyższy poziom bakterii u kobiety, tym większe zagrożenie wystąpienia u dziecka choroby próchnicowej w zębach mlecznych – przestrzega specjalistka.

Kiedy można podjąć leczenie?

Najlepszym okresem na podjęcie leczenia stomatologicznego u ciężarnych jest drugi i trzeci trymestr ciąży. Jeżeli przyszła mama zauważy u siebie niepokojące sygnały takie jak krwawienie dziąseł, ich bolesność i stany zapalne, a także obrzęk, ból podczas jedzenia czy nieprzyjemny zapach z ust, powinna udać się jak najszybciej do specjalisty. Warto także pamiętać, że leczenie chorób przyzębia u kobiet ciężarnych nie stanowi żadnego zagrożenia dla ogólnego stanu zdrowia zarówno matki, jak i dziecka.

Kolejnym ważnym faktem jest świadomość, że kobiety w ciąży mogą stosować znieczulenie miejscowe, zmniejszy ono ból podczas zabiegu, a także obniży poziom stresu, który mógłby wpłynąć negatywnie na stan ciąży.

Mitem jest również twierdzenie, że nie można usuwać zębów w ciąży, nic bardziej mylnego. Trzeba zapamiętać, że siedlisko bakterii i bólu należy usuwać a nie czekać do rozwiązania, bowiem brak reakcji i rozwój bakterii mogą negatywnie wpłynąć na stan zdrowia dziecka. Jeżeli zajdzie nagła potrzeba powinno udać się do dentysty w każdym okresie ciąży.

Jedynym obostrzeniem w czasie ciąży są prześwietlenia zębów. Należy ich unikać w pierwszym trymestrze ciąży, kiedy tworzą się wszystkie tkanki organizmu dziecka. Promieniowanie jonizujące może ten proces zakłócić. Jeśli jednak zdjęcie rtg jest niezbędne w późniejszym trymestrze do podjęcia decyzji o usunięciu zęba czy podczas leczenia kanałowego. Stosując nowoczesną radiologię cyfrową, dobrze dobraną dawkę i staranność procedury oraz fartuch ołowiany i kołnierz na szyję u kobiety w ciąży zdjęcie rtg można bezpiecznie wykonać.

Higiena jamy ustnej

Wydaję się to dość banalne, ponieważ każdy z nas codziennie dba o swoje zęby, jednakże kobiety w ciąży często pod wpływem zmęczenia, znużenia czy wieczornej ospałości zwyczajnie nie mają siły lub zapominają o odpowiedniej higienie jamy ustnej. – Przyszłe mamy powinny co najmniej dwa razy dziennie dokładnie wyszczotkować zęby, używając do tego pasty z fluorem, a następnie przy użyciu nici dentystycznej dokładnie wyczyścić powierzchnie styczne. Polecam również stosowanie płynów do płukania jamy ustnej, jeżeli jednak ktoś za tym nie przepada nie jest to musem. Na koniec ważna rada! Jeżeli w pierwszym trymestrze ciąży kobieta ma częste mdłości i wymioty to powinna pamiętać, aby bezpośrednio po zwróceniu kwaśnej treści żołądka najpierw przepłukać jamę ustną wodą. Jest to istotne, ponieważ w treści żołądka znajduje się kwas, który powoduje m.in. erozję szkliwa. Należy odczekać około pół godziny, aż szkliwo się zmineralizuje i dopiero dokładnie wyszczotkować zęby – radzi specjalistka Triclinium.

W czasie ciąży można i warto przeprowadzić profesjonalny zabieg higienizacji. Zabieg usuwania kamienia nazębnego ultradźwiękami (tzw. skaling) jest bezpieczny. Tak jak już wspominaliśmy tan zapalny dziąseł związany z płytką i kamieniem nazębnym oraz zapalenie przyzębia u kobiety ciężarnej może nieść ze sobą niekorzystne konsekwencje dla przebiegu ciąży i zdrowia dziecka.

Odpowiednia dieta

Każda kobieta będąca w ciąży powinna nauczyć się zdrowo odżywiać. Podczas ciąży zęby są bardziej narażone na zaniedbanie z powodu tzw. „zachcianek”. Dieta powinna być bogata w warzywa, które prócz dostarczania niezbędnych witamin, mają także niski potencjał próchnicotwórczy. – Kobietom w ciąży polecam, aby ich dieta składała się głównie z warzyw, a jej uzupełnieniem mogą być jaja, mięsa, kasza oraz dobre tłuszcze. Powinno się unikać żywności przetworzonej, z puszek i co najważniejsze słodyczy! Przyszłe mamy, starajcie się nie podjadać w nocy, ponieważ właśnie wtedy zęby są szczególnie bezbronne, a dodatkowo nie wytwarzamy na tyle dużo śliny, w której zawarte są enzymy likwidujące rozwój bakterii, przez co nasze zęby są dużo bardziej podatne na powstawanie próchnicy – tłumaczy dr Kamila Wasiluk.

Dobra dieta pełni ważną funkcję nie tylko w kontekście zdrowia ciężarnej, ale także w kontekście rozwoju i mineralizacji zębów u rozwijającego się dziecka.

Leczenie ortodontyczne podczas ciąży

Przyszła mama z aparatem ortodontycznym to nic złego, istnieją jednak pewne ograniczenia, o których ciężarne powinny wiedzieć. Dr Kamila Wasiluk prowadząca blog Mama Ortodonta odradza zakładanie aparatu ortodontycznego kobietom już będącym w ciąży, ponieważ przed rozpoczęciem leczenia należy wykonać zdjęcia rentgenowskie, które nie są wskazane w ciąży.

– Jeżeli pacjentka jest w trakcie leczenia ortodontycznego i nagle zachodzi w ciążę nie trzeba go przerywać. Należy oczywiście pamiętać o nienagannej higienie jamy ustnej. Każda przyszła mama powinna informować swojego ortodontę o aktualnym stanie ciąży, aby wykluczył między innymi kontrolne zdjęcia rtg, które wykonuje się podczas noszenia aparatu – wyjaśnia ortodontka.

Istnieje także sytuacja, w której pacjentka przeszła już diagnostykę, zdjęcie rtg, wycisk oraz fotografię i na wizycie kontrolnej informuje swojego lekarza, że jest w ciąży. W takim przypadku ortodonta wraz z pacjentką powinni zaplanować indywidualny tryb leczenia – We wczesnej ciąży nie do końca wiadomo, jak będzie czuła się nasza pacjentka. Każdy organizm przechodzi ciążę w inny sposób. Jedna pani może się czuć doskonale, a u innej permanentnie będą pojawiały się liczne dolegliwości. Jeżeli dołożymy do tego jeszcze aparat ortodontyczny, który jest na początku sporym dyskomfortem całe leczenie może okazać się nie najlepszym pomysłem. Można ewentualnie poczekać i założyć aparat w drugim trymestrze, ja jednak doradzałabym zaczekać do czasu po porodzie – podkreśla dr Kamila Wasiluk.