Ciemiączko u noworodka
U noworodka, niemowlaka i małego dziecka do około 18 miesiąca życia wybadać można na czubku głowy ciemię. Budzi ono niepokój wielu rodziców, ponieważ jest delikatne i można obserwować jak pulsuje. Co to jest, kiedy się zrasta, a tym bardziej, jaka jest jego rola – nie wszyscy wiedzą. Marzena Langner-Pawliczek, położna i Ambasadorka kampanii społeczno-edukacyjnej „Położna na medal”, postara się odpowiedzieć na najważniejsze pytania związane z ciemiączkiem.
Jak wygląda i gdzie znajduje się ciemiączko?
Kiedy dobrze zbadamy główkę noworodka okazuje się, że ciemiączka są dwa, a u wcześniaków, szczególnie tych skrajnych, nawet cztery.
Ciemię przednie, na szczycie główki, może mieć różne wymiary. Ma kształt rombu o bokach 2 x 2 cm, czasami bywa większe, nawet do 5 x 5 cm. Gładząc delikatnie główkę malucha, zwłaszcza noworodka, bez większego trudu możemy pomiędzy kośćmi czaszki wyczuć miękką powierzchnię. To właśnie jest ciemię duże. Z tyłu główki, na potylicy, wybadamy jeszcze ciemię małe tylne o wymiarze ok. jednego centymetra. Ma zwykle kształt trójkąta i zrasta się dużo szybciej niż przednie, bo między szóstym tygodniem a czwartym miesiącem życia dziecka. Bywa, że u wcześniaków, jak wspomniałam, można jeszcze wybadać dwa ciemiączka boczne skroniowe.
Większość rodziców boi się dotykać ciemiączka ze względu na brak kości w tym miejscu. Obawy są zupełnie zbyteczne. Błona, która pokrywa to miejsce, jest bardzo mocna i sprężysta, dlatego doskonale ochrania mózg dziecka. Reaguje na zmianę ciśnienia w główce dziecka. Unosi się i opada kiedy dziecko płacze. Delikatne pulsowanie odzwierciedla rytm serca dziecka. Są to objawy zupełnie naturalne. Prawidłowo wyglądające ciemiączko jest płaskie, ale lekko wyczuwalne.
Co to jest ciemiączko i kiedy się zrasta?
Ciemiączko to nic innego jak nieskostniała błona łącząca kości czaszki noworodka, umożliwiająca dopasowanie rodzącej się główki do kanału rodnego. Główka dziecka w kanale rodnym musi zmniejszyć swój obwód, kości zachodzą wtedy na siebie i to właśnie umożliwiają elastyczne ciemiona.
Zanim ciemię duże zacznie zarastać, jest doskonałym miejscem do diagnostyki mózgu na wypadek takiej potrzeby. Na wizytach kontrolnych u pediatry, a także podczas wizyt patronażowych położnej, sprawdzana jest jego wielkość i sprężystość.
Jeśli tempo zarastania jest zbyt wolne, pediatra na pewno zaleci zwiększenie dawki witaminy D3, chociaż często ciemię zarasta wolniej bez żadnej przyczyny. Pediatra może też zlecić kontrolę poziomu wapnia we krwi. Opóźnione zarastanie ciemienia może mieć również związek z uwarunkowaniami genetycznymi u dziecka, zaburzeniami hormonalnymi, a także podwyższonym ciśnieniem śródczaszkowym (wodogłowie). O opóźnionym zarastaniu ciemiączka mówi się, gdy jego wielkość nie zmienia się do 18 miesiąca życia dziecka.
Konsekwencją zbyt szybkiego z kolei zarośnięcia ciemiączka jest małogłowie. Dlatego ważne jest regularne mierzenie główki dziecka.
Kiedy wygląd ciemiączka powinien niepokoić?
Niepokojące jest zapadniecie się ciemiączka, co może sygnalizować odwodnienie dziecka, szczególnie w czasie upałów. Biegunka, wymioty i gorączka również mogą być powodem zapadnięcia się ciemiączka .Zwykle z objawami odwodnienia łączą się skąpe oddawane moczu i suche śluzówki w buzi. Z kolei twarde i wypukłe ciemiączko mimo, że dziecko jest spokojne wręcz nienaturalnie senne, może sugerować infekcję, zapalenie opon mózgowych.
Bardzo ważne jest, aby bez konsultacji z pediatrą nie zmieniać dawek wit. D3 podawanych dziecku, a tym bardziej jej nie odstawiać. Ważna jest także opinia neurologa i wykonanie badań, dlatego nie należy wpadać w panikę, tylko z pomocą specjalistów rozwiać obawy i wątpliwości.
Pielęgnacja ciemiączka
Pielęgnacja ciemiączka nie jest wcale skomplikowana. W trakcie głaskania naszego dziecka po główce jesteśmy w stanie określić, jak zachowuje się błona na ciemiączku. Trzeba spokojnie obserwować także ogólne zachowanie dziecka i wszystko razem da nam właściwy obraz. Zachowaj ostrożność, jeżeli masz nieco starsze dziecko w domu. Kontroluj, aby w trakcie głaskania malucha starszy brat lub siostra nie uciskały zbytnio paluszkami tego delikatnego miejsca.
Skóra na główce dziecka jest równie delikatna, jak na całym ciele.
Używamy preparatów wyłącznie do pielęgnacji niemowląt. Mycia skóry główki, nawet mocno owłosionej, nie trzeba wykonywać codziennie. Należy natomiast czesać, szczotkować, masować. Należy wybrać dobrą szczotkę, najlepiej z włosia. Wtedy łatwiej będzie uniknąć ciemieniuchy, która jest trudna i uciążliwa w pielęgnacji.
