Co to są parasomnie dziecięce i jak sobie z nimi radzić?
Dziecięcy organizm rozwija się najszybciej w czasie snu – mózg przetwarza i utrwala informacje, które dziecko zdobyło w ciągu dnia. Zdarza się jednak, że ten ważny proces jest zakłócany przez parasomnie, czyli niepokojące objawy, takie jak: mówienie przez sen, nagłe wybudzenia, lęki, lunatykowanie, moczenie nocne. Całe szczęście tym symptomom można przeciwdziałać. O tym, czym są parasomnie i jak sobie z nimi radzić, opowiada Aleksandra Łoniewska – ekspertka marki Mama i ja oraz specjalistka od dziecięcego snu i rozwoju.
Co to są parasomnie?
Parasomnie to zaburzenia snu przejawiające się nieprawidłowym zachowaniem związanym z aktywnością ruchową lub określonymi odczuciami śpiącej osoby. Mogą pojawiać się zarówno w trakcie snu, jak i w fazie zasypiania lub bezpośrednio po przebudzeniu. Najczęściej występują, kiedy mózg przechodzi z fazy snu do fazy czuwania i odwrotnie. Parasomnie mogą dotknąć dorosłych i dzieci, przy czym u dzieci częściej pojawiają się nocne moczenie się i niepełne wybudzenia. Te ostatnie bywają szczególnie niepokojącym dla rodziców symptomem.
Kiedy dziecko budzi się w nocy, siada w łóżeczku, nawet otwiera oczy, ale nie można z nim nawiązać kontaktu, rodzice często interpretują tę sytuację jako coś znacznie poważniejszego. Tymczasem nie ma powodu do obaw, aż 80% dzieci przynajmniej raz doświadcza niepełnego wybudzenia, a zaburzenie to zwykle mija samo. Inne często występujące u dzieci zaburzenia snu dotyczą niekontrolowanych zachowań sennych, np. mówienia, intensywnego poruszania się i chodzenia przez sen. Somnambulizm, czyli lunatykowanie może być niebezpieczne, jeśli miejsce, w którym dziecko sypia nie jest odpowiednio zabezpieczone.
Nocne lęki i koszmary senne również są klasyfikowane jako zaburzenia snu. Ich wygaszanie najczęściej opiera się na psychologicznym wsparciu dziecka oraz wprowadzeniu okołosennej rutyny, która może ułatwić dziecku wieczorne wyciszenie się i spokojne zasypianie.
Dlaczego parasomnie najczęściej występują u dzieci?
Przyczyn jest wiele, są bardzo zróżnicowane i mogą być w dużym stopniu zależne od indywidualnych cech dziecka lub jego najbliższego otoczenia. Nie bez znaczenia są także czynniki genetyczne – jeśli rodzic przeżył parasomnie w dzieciństwie, bardzo prawdopodobne, że dziecko również ich doświadczy.
Na poziomie fizjologicznym, za przyczynę parasomnii uznaje się niewykształcone mechanizmy regulowania snu. Układ nerwowy dziecka wciąż się rozwija i dojrzewa. Na danym etapie rozwoju może jeszcze nie radzić sobie z kontrolowaniem procesów związanych ze snem. Dodatkowo, czynnikiem wpływającym na jakość snu i rozwój parasomnii może być niedobór magnezu lub niedobór DHA (wielonasyconych kwasów tłuszczowych). To ważne zatem, aby zadbać o ich odpowiednią ilość w diecie. Parasomnie mogą być związane z doświadczeniami psychicznymi, z którymi dziecko nie jest w stanie sobie poradzić. Może to być zarówno zbyt duża ilość bodźców, która powoduje nadmiar emocji, jak i stres czy traumatyczne doświadczenia, wymagające konsultacji z psychologiem dziecięcym. U wielu dzieci parasomnie pojawiają się, kiedy zmienia się ich tryb dobowego funkcjonowania, na przykład ilość drzemek, co może powodować odczuwalny deficyt snu. Gdy dziecko śpi za mało, zapadając w sen, niemal od razu wpada w fazę snu głębokiego. To właśnie wtedy występują zaburzenia. Wycofywanie drzemek z dziennego harmonogramu malucha należy przeprowadzać stopniowo.
Jak sobie radzić z zaburzeniami snu u dziecka?
Parasomnie są naturalnym zjawiskiem u dzieci i zwykle mają charakter przejściowy. Jednak są rzeczy, o które można zadbać, by poprawić komfort dziecka (i swój własny). Aby zmniejszyć częstotliwość i natężenie parasomnii dobrze jest zadbać o higienę snu, czyli wprowadzić stałe pory i spokojne warunki odpoczynku. Jeżeli zachodzi podejrzenie, że parasomnie wynikają z przebodźcowania lub są konsekwencją stresu warto poświęcić czas na obserwowanie zachowań, reakcji dziecka oraz nauczenie go bezpiecznych i zdrowych sposobów regulowania emocji. Jeżeli objawy są silne i utrzymują się mimo upływu czasu, warto skorzystać ze wsparcia dziecięcego psychologa lub psychiatry.
Tekst: Aleksandra Łoniewska, ekspertka marki Mama i ja
Zdjęcie: Pixabay
