Pozycje do porodu – jakie są i jak wpływają na przebieg porodu?

Pozycje do porodu stosowane we współczesnym położnictwie są rozmaite, a wybór odpowiedniej zależy od wielu czynników. Dowiedz się, jak wydać dziecko na świat, by poród był bezpieczny, nie trwał zbyt długo i jak najmniej bolał?

Wpływ pozycji porodowej na przebieg porodu

Przebieg porodu fizjologicznego może być bardzo różny i zależy od wielu czynników. Sytuacja modelowa to taka, kiedy w 40. tygodniu ciąży poród rozpoczyna się od skurczów porodowych.
Są to skurcze macicy umożliwiające „wypchnięcie” z niej dziecka i jego przyjście na świat. Mogą one rozpocząć się kilka lub kilkanaście godzin wcześniej, by z czasem przybierać na sile i częstotliwości.
Prawidłowy przebieg porodu krok po kroku to zatem: regularne skurcze, występujące z godziny na godzinę coraz częściej, a wraz z nimi – rozszerzanie się szyjki macicy.
Gdy szyjka jest już mocno rozszerzona, głowa dziecka zaczyna przesuwać się w dół kanału rodnego, by w końcu całe ciało opuściło kanał. Na tym jednak nie koniec.
Gdy maluszek jest już na świecie, następuje trwające zwykle do 30 minut wydalenie popłodu, czyli łożyska. Skurcze są już wtedy dużo łagodniejsze, a macica zaczyna obkurczać się, by powrócić do swych normalnych rozmiarów.
Warto znać opis przebiegu porodu naturalnego, by mieć świadomość, jak prawidłowo powinien on wyglądać, by móc się do niego lepiej psychicznie przygotować.
Ważne jest również, by znać orientacyjny termin porodu, który można obliczyć sobie samemu, na podstawie daty ostatniej miesiączki. Nie zawsze jednak poród fizjologiczny przebiega tak samo.
Zdarza się na przykład, że kobiecie odchodzą wody, zanim rozpocznie się akcja porodowa w postaci regularnych skurczów.
W sytuacjach, w których poród jest w jakikolwiek sposób utrudniony, pomóc może odpowiednia pozycja porodowa.
Nie zawsze bowiem pozycja półleżąca, z którą poród kojarzy się najczęściej, jest najlepsza. Pozycja kobiety rodzącej może mieć wpływ na moc i częstotliwość skurczów, ułożenie dziecka lub przyspieszenie jego „wędrówki” przez kanał rodny.

Pozycje horyzontalne w czasie porodu

Przez wiele lat kobiety w szpitalach rodziły niemal wyłącznie w horyzontalnych pozycjach porodowych. Co to znaczy?
Pozycja horyzontalna to leżąca lub półleżąca. Dlaczego właśnie taka była najczęściej stosowana? Przede wszystkim dlatego, że kobiety rodzące musiały dostosować się do zaleceń personelu medycznego, a dla lekarzy i położnych jest ona najwygodniejsza.
Gdy kobieta leży, personelowi najłatwiej jest kontrolować przebieg porodu lub go po prostu odbierać. Jak wygląda pozycja horyzontalna podczas porodu? Kobieta leży na fotelu, z szeroko rozwartymi nogami, wspierając stopy na podpórkach.
Nowoczesne fotele mają regulowane nachylenie, więc istnieje możliwość ustawienia pacjentki mniej lub bardziej pionowo. Pozycja leżąca jest dla rodzącej niezbyt naturalna, ponieważ na przemieszczające się kanałem rodnym dziecko nie działa siła grawitacji.
Wymaga to dużo większego wysiłku matki i często powoduje większy ból. Pozycja ta jest natomiast najlepsza, jeśli podczas porodu cokolwiek się zadzieje.
Jak zostało wspomniane wcześniej, personel medyczny ma wtedy najlepszy dostęp do narządów rodnych i obecnego w nim dziecka.
Od początku 2019 roku standard organizacyjny opieki okołoporodowej zakłada, że rodząca ma prawo do aktywności ruchowej podczas porodu i sama może zdecydować o dogodnej pozycji. Jednak dotyczy to wyłącznie zdrowej ciąży i braku jakichkolwiek komplikacji.
Jeśli podczas porodu cokolwiek odbiega od normy, należy poddać się zaleceniom personelu medycznego, co zwiększa bezpieczeństwo matki i dziecka.

Czym się charakteryzują pozycje wertykalne podczas porodu?

Wertykalna pozycja porodowa to taka, w której ciało kobiety rodzącej układa się pionowo. Jest to pozycja naturalna i pozwalająca wykorzystać podczas rodzenia siłę grawitacji przyspieszającą przemieszczanie się dziecka przez kanał rodny. Co jeszcze daje taka pozycja?

• Główka dziecka równomiernie naciska na kanał szyjki macicy.
• Szyjka łatwiej i szybciej się rozwiera.
• Powiększa się przestrzeń w miednicy, co ułatwia przedostanie się dziecka.
• Polepsza się dotlenienie zarówno matki, jak i dziecka.
• Maleje ryzyko pęknięcia krocza.
• Ułatwia parcie kobiecie rodzącej.

Pozycja wertykalna podczas porodu daje także większe możliwości ruchowe, a – jak wiadomo – aktywność przyspiesza i ułatwia akcję porodową.

Pionowe pozycje porodowe są zatem korzystne np. kiedy rodzącej odeszły wody, ale nie rozpoczęły się jeszcze skurcze macicy.
Chodzenie, kucanie czy klękanie może je skutecznie wywołać i przyspieszyć poród. Wśród pozycji wertykalnych wyróżnia się:
pozycję siedzącą – np. na specjalnym stołku do porodu;
pozycję stojącą – istnieją specjalne chusty, których rodząca może trzymać się podczas parć na stojąco;
na czworakach – pomaga np. przy skurczach partych przy niepełnym jeszcze rozwarciu.
Jak widać, zarówno pozycja horyzontalna, jak i wertykalna, mają swoje zalety. Ta druga, mimo że jest bardziej naturalna i wygodniejsza, nie jest wskazana przy jakichkolwiek komplikacjach i konieczności interwencji medycznej.

Jakie są najpopularniejsze pozycje do porodu?

Choć długo pozycja leżąca lub półleżąca były tymi wiodącymi i najczęściej stosowanymi, odkąd zmieniły się standardy opieki okołoporodowej, alternatywne pozycje porodowe zyskały dużą popularność. Wśród nich warto wymienić:

• pozycje porodowe na piłce – sprzyjają aktywności ruchowej, rozluźniają mięśnie, należą do pozycji przyspieszających poród. Na piłce można siadać, poruszać biodrami, delikatnie się huśtać czy też oprzeć się o piłkę, klęcząc;
• pozycje porodowe z partnerem – wiele z nich to także pozycje ułatwiające poród, np. pozycje na stojąco, w których partner stabilizuje rodzącą. Pozycje z partnerem, oprócz tego, że są korzystne dla samej akcji porodowej, mają często duże znaczenie psychiczne i emocjonalne dla kobiety rodzącej – uspokajają ją, dodają pewności, wspierają;
• pozycje podparte – w kucki lub na kolanach, znacząco ułatwiają parcie i tym samym przyspieszają poród.

Bibliografia:
B. Naworska, K. Stawicka, B. Kotlarz, Poród siłami i drogami natury, źródło: Polska Platforma Medyczna https://ppm.sum.edu.pl/index.seam [17.03.2023].
S. Kilpatrick, E. Garrison, Poród prawidłowy, Edra Urban & Partner.
Rekomendacje zespołu ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące opieki okołoporodowej i prowadzenia porodu, Ginekologia Polska 2009, 80, 548-557.
U. Sioma-Markowska, M. Kręgiel, B. Broers, A. Brzęk, K. Guspiel, B. Kiełbratowska, Pozycje wertykalne w porodzie naturalnym w świetle standardu opieki okołoporodowej, w: Ginecology and Obstetrics medical project, 1 (55) 2020: 035-041.